ایسنا نوشت: مدیرکل امور فراوردههای آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو اخیراً اعلام کرده گردش مالی محصولات آرایشی و بهداشتی کشورمان ۶۵ هزار میلیارد تومان است.
شاید بتوان پرس و جو را از بازار تهران، جایی که لوازم آرایشی به دست مصرفکننده میرسد، شروع کرد؛ محلی که بسیاری از آرایشگرها یا مصرفکنندههای بالای لوازم آرایش به بهانه ارزانتر بودن این محصولات به آنجا مراجعه میکنند.
با اینکه فروشگاه لوازم ارایشی (https://lavazemarayeshi.com/)های لوازم آرایشی بازار مروی خلوت و بیرونق هستند و مغازهدارها در یک روز عادی کاری، پشت صندوق، بیکار نشستهاند و به امید واردشدن مشتری چشم به در دوختهاند اما پاساژ صدف در بازار تهران پررونق است.
در هر طبقه، خریدارانی که برای خرید عمده یا خردهی لوازم آرایشی آمدهاند، تجمع کردهاند. برخورد مغازهدارها با کسانی که خواهان جنس بیشتری هستند صمیمانه و با احترام است و به آنهایی هم که جنس تک میخواهند، از سر ناچاری جوابی میدهند.

صاحبان مغازهها و فروشندهها درگیر حساب و کتاب هستند یا بارهای تازهرسیده را از جعبههایی که روی بیشتر آنها به خط چینی نوشته شده، بیرون میآورند. کمتر فروشنده یا مغازهداری حاضر میشود کارش را کنار بگذارد و با کسی که خریدار نیست، گفتوگو کند.
با این حال برخی از آنها غُر میزنند و از تاثیراتی که شرایط اقتصادی روی کار آنها هم گذاشته است، گله دارند و برخی دیگر هم خدا را شکر میکنند و معتقدند چون کار آنها دلالی است، سودشان را میکنند.
لازم نیست گوشها را تیز کنید. با گشتی در بازار و مکالمههای بین متقاضیان و عرضهکنندگان، متوجه سود بالای این محصولات میشوید. آقا این مداد چشماتون چنده؟ عمدهش ۱۷ تومن، تکفروشی ۲۳.
تو مغازه تا ۳۰ تومن هم میتونی بفروشی. مسعود هم که در بخش دیگری از بازار و صنف بدلیجات فعالیت میکند، معتقد است: «در حال حاضر صنف لوازم آرایشیها نسبت به دیگر حوزهها در بازار در جایگاه اول قرار دارند و پرفروشترین هستند.
لوازم آرایش هم مافیایی است و در کل واردات آن دست پنج نفر است که این محصولات را به صورت شرکتی یا قاچاق عرضه میکنند. در این بین صحبتهای افشین امیری یکی از مغازهداران لوازم آرایش که حدود ۱۷ سال است در این حوزه کار میکند قابل توجه است.
او در بین صحبتهایش با ایسنا مجبور است جواب مشتری و تلفنها را هم بدهد و در بین شلوغیهای کارش از دغدغهها در این حوزه بگوید. امیری با بیان اینکه بهای تمامشده کالای قاچاق ارزانتر از جنس شرکتی است، به همین دلیل مشتری و مغازهدار ترجیح میدهند از جنس قاچاق استفاده کنند، میگوید: «فکر میکنید قاچاق چگونه میآید؟ مطمئن باشید در مبادی ورودی مشکلی برای ورود این محصولات وجود ندارد.
حتی در بازار هم راه حلی برای مأموران مستقر وجود دارد. کالاهای قاچاق از فیلترها و ذرهبینهای قوی رد میشود و میتواند یک برند خوب یا ضعیف چینی باشد.
وقتی برندهای خوب اروپایی و آمریکایی را میفروشیم هیچ مشکلی وجود ندارد اما برندهای چینی بارها برای مشتریها دردسر ساز شده است. او اضافه میکند: «حتی محدودیتها و تحریمها هم موجب نشده که یک محصول آرایشی وارد نشود.
به دلیل انجامنشدن ثبت سفارش، یکسری کالاها کم هستند اما هر جنسی در حوزه لوازم آرایش را میتوان به وفور پیدا کرد. در حال حاضر دولت ثبت سفارش نمیکند تا بتوانیم کالایی را وارد کنیم.
دلیل اینکه برند مشخصی در صنف ما پیدا نمیشود این است که ثبت سفارش صورت نمیگیرد و کسی هم نمیتواند آن کالا را وارد کند. کالاهای موجود هم تهمانده اجناس باقیمانده در انبارها هستند که به صورت قانونی دِپو شده یا به صورت قاچاق وارد میشوند.
یکی از عئوامل سوقیافتن به سمت قاچاق، همین ممنوعیت ثبت سفارش است. تاثیرات نوسانات دلار جای خودش را دارد اما کانالی هم نیست که بتوانی پول را حواله کنی و مبادلات صورت بگیرد.
به همین دلیل دولت به صورت ناخواسته، بسیاری را به سمت قاچاق کالا سوق میدهد؛ حتی کسانی که تمایل دارند به صورت قانونی کار کنند. «در وضعیت امروز اقتصادی تا کنون مغازه لوازم آرایشی در بازار تعطیل نشده است، مگر اینکه به صورت ساعتی کار را تعطیل کرده باشند.
گاهی اوقات کالایی را با مبلغ ۵۰ هزار تومان میخریدند و بعد از حساب کتاب متوجه میشدند در عرض یک ساعت قیمت آن افزایش داشته و میماندند که آن را بفروشند یا نفروشند، بخرند یا نخرند.
اگر آن جنس را بفروشد میتواند با همان قیمت جدید که نمیداند چند است، جایگزین کند یا نه؟ به همین دلیل همکاران ترجیح میدادند یک روز از قید سود فروششان بگذرند تا قیمت آن محصول به ثبات برسد.

نه به این دلیل که یک کالا را احتکار کنند بلکه به این دلیل که تکلیف کار خودشان را بدانند. البته در بسیاری از مواقع مغازه را تعطیل نمیکنند اما محصولی هم نمیفروشند و این اتفاق چند بار رخ داده است.» این صحبتها را امیری در ادامه حرفهایش میزند.

او درباره کاهش سن مشتریهایش در سالهای گذشته اظهار میکند: «هر چه جامعه نسبت به مصرف لوازم آرایشی بهروز میشود، سن مصرف آن هم پایین میآید. در برههای یک دختر تا زمانی که ازدواج نمیکرد نمیتوانست به ابروهایش دست بزند و برخی از مسائل در جامعهی ما تابو بود اما در حال حاضر این مسائل وجود ندارد.
سن مشتریهای ما هم نسبت به قبل پایینتر آمده است. حوزه لوازم آرایش یکی از بحثبرانگیزترین حوزهها در ایران است. طبق بررسیهای یک گروه تجاری هلندی درباره صادرات و واردات لوازم آرایش در سال ۲۰۱۷، حجم واردات لوازم آرایشی در ایران ۱/۲ میلیارد دلار بوده در حالی که حجم کل واردات لوازم آرایش خاورمیانه ۲/۷ میلیارد دلار است.
این میزان از واردات، ایران را در رتبه دوم بعد از عربستان سعودی قرار میدهد. بر اساس آماری که موسسه تحقیقی گالوپ درباره ایران منتشر کرده است، طبق نظرسنجی از زنان شاغل بالای ۱۵ سال در سال ۲۰۱۵، زنان ۳۰ درصد درآمد ماهانه خود را صرف خرید لوازم آرایشی، بهداشتی و مراقبت پوست میکنند.
این آمار در آلمان ۵/۱ درصد، در فرانسه و انگلیس ۷/۱ درصد و در ایتالیا ۸ درصد را به خود اختصاص میدهد. با این حساب ایران دو برابر بیشتر از کشورهایی مانند ایتالیا و سه برابر کشورهای انگلیس و لوازم آرایش میخرند.
طبق این گزارش، کشورهای امارات متحده عربی، ترکیه، فرانسه، هند، آلمان، سوئیس، ایتالیا، اسپانیا، کره جنوبی، چین، انگلیس و اندونزی بیشترین حجم صادرات لوازم آرایش به ایران را دارند.
همچنین بر اساس آمارهای گمرک در ۱۰ ماهه نخست امسال میزان واردات فرآوردهها برای آرایش لب حدود ۷۵ تن معادل سه میلیون و ۱۰۸ هزار دلار بوده است. این فرآوردهها معمولاً از سه کشور آلمان، فرانسه و ترکیه وارد میشوند که ارزش ریالی آن حدود ۱۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان است.

از طرفی در ۱۰ ماهه نخست امسال حدود ۴۶ تن از فرآوردهها برای آرایش ناخن دست و پا به ارزش یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان به کشور وارد شده است. این فرآوردهها هم عمدتاً از سه کشور آلمان، فرانسه و ترکیه وارد شدهاند.
در این مدت حدود ۲۷ تن دستمال مرطوب بهداشتی و آرایشی وارد کشور شده که ارزش آن حدود ۱۹۱ هزار دلار یعنی ۷۳۰ میلیون تومان بوده است. بستهبندی بسیاری از تولیدات آرایشی و بهداشتی داخل کشور هم وارداتی هستند که روی قیمت تمامشده محصولات داخلی تأثیر گذاشتهاند و موجب افزایش قیمت این محصولات شدهاند.
میزان واردات ظروف بستهبندی برای محصولات آرایشی و بهداشتی هم هزار و ۶۰۰ تن معادل سه میلیون و ۲۳۵ هزار دلار و به ارزش ریالی ۱۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بوده است.
در هر صورت واردات لوازم آرایشی قاچاق به بازار ایران برای مصرفکنندگان آن هم مشکلاتی به همراه داشته است و سلامتی آنها را تحت تأثیر قرار داده است.
فاطمه تجربه خوشایندی از خرید لوازم آرایش با عنوان برند اصل ندارد و میگوید: «برای یک کرم خارجی ۱۸۰ هزار تومان پرداخت کردم اما بعد از دو روز متوجه التهاب پوستم شدم.
ریحانه یکی دیگر از افرادی است که ریمل را با عنوان یک بِرند اصل از فروشگاههای معتبر خریده است و برای آن کلی هم پول داده اما اصلنبودن این محصول موجب شده به عفونت چشم مبتلا شود.
با این حال دو متخصص پوست، به ایسنا میگویند تعداد مراجعهکنندگان آسیبدیده از لوازم آرایش قاچاق محدود هستند و نیازی به پرداختن به آن وجود ندارد. اما یک محقق و پژوهشگر در روانشناسی فرهنگی، دلیل گرایش زنان و دختران به مصرف لوازم آرایش در جامعهی ما را امری فرهنگی میداند که نباید تنها زنان را در این موضوع مقصر دانست.
حجت محمودی در اینباره به ایسنا میگوید: «بحث درباره پدیدههای اجتماعی در ایران بسیار پیچیده و چند بعدی است. روانشناسی هم بر چند قسم است و اگر بخواهیم این موضوع را از بُعد فرهنگی بررسی کنیم خواسته یا ناخواسته به بُعد اجتماعی لینک میشود.
از نظر روانشناسی فرهنگی و اجتماعی نقص پایهای در این زمینه وجود دارد و آن نوعِ نگرش به زن در جامعه ماست. این محقق و پژوهشگر معتقد است: «بسیاری از نظر روانشناسی باور دارند که زیبایی و درک آن یک پدیده تکاملی و غریضی است.
اما جلوههای زیبایی، پدیدهای کاملاً فرهنگی است. چطور شده جلوههای زیبایی که فرهنگی است نُرم یکسان و جهانی به خودش گرفته است؟ برای مثال بینی کوچکتر و زیباییهای ظاهری در مردان و زنان به نوعی تجارت برمیگردد.
غولهای مارکتینگ، نیازهای کاذبی ایجاد کردهاند و جوامعی را هدف قرار دادهاند که نقص فرهنگی دارند و یکی از آن جوامع ایران است. چه نقصهایی وجود دارد که کشوری مثل ما طعمه این مارکتینگها میشود؟ چرا یک زن فرانسوی با موتور یا دوچرخه به ایران سفر میکند و ما او را در سادگی تمام میبینیم؟